Tương lai chính sách di trú Úc hậu bầu cử 2025: Cơ hội và thách thức dưới chính phủ Đảng Lao động

Sau chiến thắng thuyết phục trong cuộc bầu cử liên bang 2025, Đảng Lao động tiếp tục cầm quyền với định hướng cải cách di trú thiên về chọn lọc và bền vững. Bài viết phân tích sâu các chính sách hiện hành, cải cách tiềm năng trong nhiệm kỳ mới và tác động cụ thể đến các nhóm di dân, từ lao động tay nghề, chuyên gia cấp cao, hay rộng hơn là cộng đồng người Việt. Trong một giai đoạn mà “chất lượng” được đặt lên trên “số lượng”, cơ hội định cư vẫn rộng mở  nhưng chỉ dành cho những ai chuẩn bị sớm và có chiến lược đúng đắn.

Chiến thắng của Đảng Lao động và tính liên tục trong chính sách

Cuộc bầu cử liên bang Úc năm 2025 đã khép lại với một chiến thắng quyết đoán dành cho Đảng Lao động, giúp Thủ tướng đương nhiệm Anthony Albanese tiếp tục giữ chức vụ lãnh đạo trong nhiệm kỳ ba năm tới. Việc giữ vững chính quyền không chỉ là dấu hiệu của sự ủng hộ từ cử tri đối với các chính sách kinh tế – xã hội mà chính phủ hiện hành đang theo đuổi, mà còn tạo tiền đề quan trọng cho sự ổn định và tiếp nối trong các chiến lược trung và dài hạn, trong đó có chính sách di trú.

Thủ tướng Anthony Albanese tiếp tục giữ chức vụ lãnh đạo trong nhiệm kỳ ba năm tới

Điểm đặc biệt đáng chú ý của kỳ bầu cử lần này là sự thất bại của lãnh đạo phe đối lập Peter Dutton, người từng cam kết mạnh mẽ sẽ cắt giảm quy mô nhập cư nếu lên nắm quyền. Sự thất thế của ông Peter Dutton không chỉ mang tính cá nhân mà còn gửi đi thông điệp từ cử tri rằng việc thắt chặt di trú không còn là ưu tiên hàng đầu trong mối quan tâm của phần đông người dân Úc. Thay vào đó, một chiến lược di trú có chọn lọc, phục vụ lợi ích phát triển kinh tế, tái cân bằng dân số và khuyến khích phát triển khu vực nông thôn, vùng sâu vùng xa mới là hướng đi được kỳ vọng.

Tổng quan chính sách di trú hiện hành của Đảng Lao động Úc

1. Chiến lược Di trú 2023: Định hướng và mục tiêu

Ngày 11/12/2023, Chính phủ Đảng Lao động công bố Chiến lược Di trú toàn diện, đặt ra nền tảng cải tổ hệ thống di trú Úc trong giai đoạn 2024–2027. Chiến lược này là kết quả của một loạt báo cáo tư vấn và rà soát chuyên sâu do Bộ Nội vụ chủ trì trong năm 2022–2023, bao gồm 8 hành động và hơn 25 cam kết chính sách, định hình cách tiếp cận hiện đại và bền vững trong tuyển chọn người nhập cư.

Các định hướng cốt lõi bao gồm:

• Tái cân bằng chương trình di trú để ưu tiên lao động có tay nghề thực chất, giảm phụ thuộc vào lao động tạm thời.
• Tái thiết hệ thống visa theo nhu cầu thị trường lao động, thay vì danh sách ngành nghề lỗi thời.
• Xây dựng một hệ thống minh bạch, hiệu quả và công bằng hơn cho cả người di trú lẫn nhà tuyển dụng.
• Chấm dứt khai thác lao động di trú, đặc biệt trong các ngành dễ bị tổn thương như nhà hàng, nông nghiệp, chăm sóc người cao tuổi.
• Phân bổ chỉ tiêu và hỗ trợ mạnh mẽ hơn cho di trú khu vực (regional migration).

2. Các cải cách đã và đang được triển khai

a. Visa bảo lãnh bởi nhà tuyển dụng (Skills in Demand visa)

Chính phủ đã thực hiện các cải cách nhằm mở rộng con đường dẫn đến thường trú cho người lao động tạm thời. Cụ thể:

• Tăng chỉ tiêu visa bảo lãnh bởi nhà tuyển dụng từ 36.825 lên 44.000 cho năm tài chính 2024–25, nhằm đáp ứng nhu cầu lao động và hỗ trợ các cam kết trong Chiến lược Di trú.
• Giới thiệu visa “Kỹ năng theo nhu cầu” (Skills in Demand visa), thay thế cho visa Tạm thời Thiếu hụt Kỹ năng (TSS). Visa mới này có ba lộ trình:

• Lộ trình Kỹ năng Chuyên môn: Dành cho những người có kỹ năng cao trong các ngành như công nghệ và năng lượng xanh, với mức lương từ 135.000 AUD trở lên.
• Lộ trình Kỹ năng Cốt lõi: Nhắm vào các ngành nghề đang thiếu hụt lao động, với mức lương từ 70.000 đến 135.000 AUD.
• Lộ trình Kỹ năng Thiết yếu: Dành cho các công việc trong lĩnh vực chăm sóc và hỗ trợ cộng đồng, với mức lương dưới 70.000 AUD .

• Tăng thời gian cho người lao động tìm nhà tuyển dụng mới từ 60 ngày lên 180 ngày nếu mất việc, nhằm giảm rủi ro bị khai thác và tăng tính linh hoạt trong thị trường lao động .

b. Tăng cường nhân sự và năng lực xử lý hồ sơ

Trước tình trạng tồn đọng hàng trăm nghìn hồ sơ visa kéo dài nhiều năm và ảnh hưởng nghiêm trọng đến người nộp đơn lẫn nhà tuyển dụng, Chính phủ Đảng Lao động đã triển khai một loạt giải pháp tăng cường năng lực cho hệ thống xử lý di trú. Cụ thể, 115,6 triệu AUD đã được đầu tư trực tiếp vào Bộ Nội vụ để giải quyết lượng hồ sơ còn tồn, cải thiện tốc độ xử lý và nâng cấp hệ thống công nghệ phục vụ xét duyệt visa.

Đáng chú ý, trong nỗ lực hỗ trợ phát triển khu vực, chính phủ cũng đã cam kết đầu tư thêm 48,1 triệu AUD để ưu tiên xử lý visa cho các ứng viên có dự định sinh sống và làm việc tại các khu vực vùng sâu vùng xa. Khoản đầu tư này không chỉ giúp rút ngắn thời gian chờ đợi cho người lao động định cư ở vùng ít dân, mà còn hỗ trợ các sáng kiến thúc đẩy di trú khu vực, một trong những trụ cột chiến lược trong chính sách phân bổ dân số và lao động của Úc.

Những động thái này thể hiện cam kết rõ rệt từ Đảng Lao động trong việc không chỉ xây dựng hệ thống di trú nhanh chóng và minh bạch hơn, mà còn đảm bảo tính công bằng vùng miền trong tiếp cận cơ hội định cư.

Chính phủ Úc ưu tiên xử lý visa cho các ứng viên có dự định sinh sống và làm việc tại các khu vực vùng sâu vùng xa.

c. Visa nhân đạo

Trong nhiệm kỳ vừa qua, Chính phủ Đảng Lao động đã thể hiện rõ định hướng nhân đạo và cam kết tôn trọng luật pháp quốc tế thông qua việc cải cách sâu rộng chính sách visa nhân đạo. Một trong những bước tiến đáng chú ý nhất là bãi bỏ hoàn toàn thị thực bảo vệ tạm thời (Temporary Protection Visa – TPV) và visa an toàn (Safe Haven Enterprise Visa – SHEV). Thay đổi này cho phép khoảng 19.000 người tị nạn, vốn đã sinh sống lâu dài tại Úc trong tình trạng bấp bênh, được tiếp cận quyền định cư vĩnh viễn và mở ra con đường trở thành công dân Úc trong tương lai.

Cùng với đó, Chính phủ cũng đã có phản ứng quyết đoán sau khi Tòa án Tối cao Úc ra phán quyết rằng việc giam giữ vô thời hạn người nhập cư là bất hợp pháp (tháng 11/2023). Ngay lập tức, một khuôn khổ pháp lý mới đã được thông qua dưới dạng luật khẩn cấp, cho phép quản lý các trường hợp được thả ra bằng các biện pháp như thiết bị theo dõi điện tử, lệnh giới nghiêm và các điều kiện hạn chế di chuyển.

Những động thái này cho thấy một sự cân bằng chính sách rõ ràng từ Đảng Lao động: Vừa khôi phục nhân quyền và nhân đạo cho những người đã chịu cảnh sống lâu dài không có quyền định cư, vừa duy trì các cơ chế pháp lý cần thiết để đảm bảo an ninh công cộng và thực thi luật nhập cư một cách nghiêm túc. Đây được xem là một trong những thành tựu đáng chú ý nhất trong cách tiếp cận visa nhân đạo hiện đại, hợp hiến và công bằng dưới thời chính phủ hiện hành.

3. National Innovation Visa (NIV): Chiến lược đổi mới, thu hút nhân tài đặc biệt

Một trong những bước ngoặt lớn của chiến lược 2023 là việc xóa bỏ hai chương trình GTV (Global Talent Visa) và BIIP (Business Innovation and Investment Program), để thay thế bằng National Innovation Visa (NIV) – một loại visa định cư vĩnh viễn có tính chọn lọc cao, tập trung vào những cá nhân xuất sắc và có năng lực đổi mới thực chất.

NIV có đặc điểm như sau:

• Là visa thường trú, không yêu cầu bảo lãnh bang hay nhà tuyển dụng.
• Ứng viên phải nộp Expression of Interest (EOI) và chỉ có thể nộp visa nếu được Bộ Nội vụ mời.
• Ưu tiên các lĩnh vực chiến lược: công nghệ cao, y tế, năng lượng tái tạo, quốc phòng, giáo dục, nông nghiệp công nghệ, fintech…
• Phân nhóm thành 4 cấp ưu tiên từ thành tích toàn cầu (giải thưởng quốc tế) cho tới chuyên gia ngành then chốt.

National Innovation Visa (NIV) là ví dụ điển hình cho cách tiếp cận mới của Đảng Lao động trong chính sách di trú: Ít nhưng tốt hơn. Đây là sự chuyển hướng có tính chiến lược, rời xa tư duy tăng trưởng bằng số lượng, vốn là nền tảng cho nhiều chính sách trước đây sang một mô hình ưu tiên chất lượng, đổi mới và đóng góp thực tế cho nền kinh tế tri thức của Úc.

Bên cạnh đó, việc thu hút nhân tài toàn cầu thông qua NIV không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn là cạnh tranh quyền lực mềm, nhất là trong bối cảnh các quốc gia lớn như Mỹ, Canada, Đức, UAE hay Singapore đều đua nhau thu hút chất xám toàn cầu. NIV là lời khẳng định rằng Úc không còn là điểm đến chỉ dành cho “những người có tiền”, mà còn là nơi chào đón những người có khả năng thay đổi thế giới.

Với NIV, chính phủ ưu tiên các cá nhân xuất sắc ở một lĩnh vực nhất định.

Những cải cách tiềm năng trong nhiệm kỳ mới của Đảng Lao động ở lĩnh vực di trú

1. Cải cách hệ thống tính điểm (Points Test)

Vào tháng 4/2024, Bộ Nội vụ Úc đã công bố một báo cáo thảo luận nhằm xem xét và cải cách hệ thống tính điểm hiện tại, được sử dụng để đánh giá và lựa chọn người nhập cư theo diện tay nghề. Báo cáo này xác định rằng hệ thống hiện tại không đủ hiệu quả trong việc lựa chọn những ứng viên có tiềm năng đóng góp lâu dài cho nền kinh tế Úc.

Các đề xuất cải cách chính:

• Loại bỏ điểm cộng cho chứng chỉ ngôn ngữ cộng đồng (NATI): Báo cáo đề xuất xem xét lại việc cấp điểm thưởng cho chứng chỉ NATI, đặc biệt là trong bối cảnh một số ứng viên có thể tận dụng điểm này mà không thực sự đáp ứng được nhu cầu kỹ năng của thị trường lao động.
• Tăng điểm cho kỹ năng và kinh nghiệm của đối tác: Nhằm phản ánh đúng hơn khả năng đóng góp của cả gia đình nhập cư, báo cáo đề xuất tăng điểm cho trình độ học vấn, kỹ năng và kinh nghiệm làm việc của đối tác của ứng viên chính.
• Tập trung vào kỹ năng thực tiễn thay vì chỉ dựa vào học thuật: Hệ thống mới sẽ ưu tiên đánh giá các kỹ năng thực tế và kinh nghiệm làm việc, thay vì chỉ dựa vào bằng cấp học thuật, nhằm đảm bảo người nhập cư có thể nhanh chóng hòa nhập và đóng góp vào thị trường lao động Úc.

2. Cải cách di trú khu vực (Regional Migration)

Chính phủ Úc đang tiến hành các cuộc tham vấn cộng đồng để xem xét và cải cách chính sách di trú khu vực, nhằm giải quyết tình trạng thiếu hụt lao động và thúc đẩy phát triển kinh tế ở các vùng nông thôn và khu vực xa xôi.

Các vấn đề đang được xem xét:

• Điều chỉnh ngưỡng lương tối thiểu (TSMIT): Từ ngày 1/7/2025, ngưỡng lương tối thiểu cho các visa tay nghề, bao gồm cả visa khu vực, sẽ tăng từ 73.150 AUD lên 76.515 AUD. Tuy nhiên, các tổ chức địa phương đề xuất áp dụng mức ngưỡng lương thấp hơn cho các khu vực có chi phí sinh hoạt thấp hơn, nhằm thu hút người lao động đến làm việc tại các vùng này.
• Điều chỉnh quỹ Skilling Australia Fund (SAF): Các doanh nghiệp nhỏ ở khu vực nông thôn đề xuất giảm hoặc miễn phí đóng góp vào quỹ SAF, nhằm giảm gánh nặng tài chính khi tuyển dụng lao động nước ngoài.
• Nới lỏng yêu cầu đánh giá kỹ năng: Để giải quyết tình trạng thiếu hụt lao động, đặc biệt trong các ngành nghề như nông nghiệp và chăm sóc sức khỏe, chính phủ đang xem xét việc nới lỏng các yêu cầu đánh giá kỹ năng cho các ứng viên muốn làm việc tại các khu vực này.

Phân bổ tỷ lệ người nhập cư tại các khu vực ở Úc.

Tác động cụ thể đến các nhóm đối tượng 

1. Người lao động tay nghề (Skilled migrants)

Cải cách hệ thống tính điểm đang được Bộ Nội vụ Úc tham vấn từ tháng 4/2024 có thể mở ra cơ hội mới cho người lao động có tay nghề thực chất. Các đề xuất bao gồm: Loại bỏ điểm cộng ngôn ngữ cộng đồng (NAATI), tăng điểm cho kỹ năng và kinh nghiệm của đối tác, và ưu tiên kỹ năng thực tiễn thay vì bằng cấp học thuật thuần túy. Trong khi đó, visa bảo lãnh bởi nhà tuyển dụng tiếp tục là một lộ trình quan trọng. Chính phủ đã ra mắt visa Skills in Demand, thay thế cho visa 482, với nhiều điểm thuận lợi hơn cho người lao động như việc kéo dài thời gian được tìm nhà tuyển dụng mới lên 180 ngày nếu mất việc.

2. Di trú theo khu vực (Regional migration)

Các sáng kiến mới giúp tăng tính linh hoạt và hấp dẫn cho người có nguyện vọng định cư ở vùng sâu vùng xa. Chính phủ đã đầu tư 48,1 triệu AUD để hỗ trợ xử lý nhanh visa khu vực, ưu tiên xét duyệt và cải thiện hệ thống định cư ngoài đô thị lớn. Ngoài ra, các thỏa thuận di trú khu vực (DAMA) cũng đang được mở rộng, với những nhượng bộ đáng kể về ngưỡng lương, yêu cầu kỹ năng và tiếng Anh phù hợp với nhu cầu lao động thực tế ở các địa phương

3. Nhà tuyển dụng & doanh nghiệp nhỏ

Visa Skills in Demand không chỉ thuận lợi cho người lao động mà còn giúp giảm gánh nặng tài chính và thủ tục cho doanh nghiệp nhỏ. Một cải cách đáng chú ý là khả năng trả góp phí Skilling Australians Fund (SAF) theo tháng hoặc quý, thay vì đóng một lần toàn bộ. Điều này giúp các doanh nghiệp nhỏ tiếp cận nguồn nhân lực quốc tế một cách dễ dàng và bền vững hơn.

4. Cộng đồng người Việt và người nói tiếng Việt

Đề xuất loại bỏ điểm cộng cho chứng chỉ NAATI trong hệ thống tính điểm (đặc biệt ảnh hưởng đến visa 491) là một thay đổi quan trọng với cộng đồng người Việt. Đây vốn là lợi thế được nhiều ứng viên tận dụng để nâng cao cơ hội xin visa diện tay nghề khu vực. Việc này đòi hỏi ứng viên người Việt cần xem lại chiến lược thi NAATI, và cân nhắc tập trung vào các yếu tố khác như nâng cao tiếng Anh, kinh nghiệm làm việc và định hướng vào nghề nghiệp ưu tiên tại Úc

5. Chuyên gia và quản lý cấp cao (Executives & High-skilled Professionals)

Nhóm chuyên gia cao cấp và lãnh đạo trong các lĩnh vực công nghệ, khoa học, quốc phòng, y tế, và đổi mới sáng tạo đang được đặt làm trung tâm trong chính sách mới. Đặc biệt, visa National Innovation Visa (NIV) được thiết kế hướng đến đúng nhóm này. Trong bối cảnh nhu cầu về nhân lực chiến lược trong các lĩnh vực như AI, công nghệ lượng tử, quốc phòng, y tế, năng lượng tái tạo đang gia tăng nhanh chóng, nhiều khả năng chính phủ sẽ nâng chỉ tiêu visa National Innovation Visa (NIV) lên trên mức 4.000 suất hiện tại để đáp ứng nhu cầu thực tiễn từ các ngành trụ cột của nền kinh tế tri thức.

Song song đó, lộ trình Specialist stream trong Skills in Demand visa (cho người có mức lương từ 135.000 AUD trở lên) cũng dành riêng cho chuyên gia kỹ thuật cao như kỹ sư AI, kiến trúc sư hệ thống, chuyên gia an ninh mạng…

Tạm kết 

Chiến thắng của Đảng Lao động trong cuộc bầu cử liên bang năm 2025 mang lại một thông điệp rõ ràng: Người dân Úc lựa chọn sự ổn định, khả năng quản trị và định hướng chính sách bền vững, hơn là những cam kết cắt giảm sốc hay cải cách cực đoan trong hệ thống di trú. Chính phủ của Thủ tướng Anthony Albanese không theo đuổi những đột phá gây chấn động, mà hướng tới một chiến lược tiếp nối có chọn lọc, nơi sự điều chỉnh chính sách dựa trên bằng chứng, nhu cầu kinh tế và công bằng xã hội.

Trong một hệ thống di trú đang chuyển động nhưng không hỗn loạn, người chủ động sẽ là người nắm lợi thế. Giai đoạn 2025–2028 có thể không phải là thời kỳ tăng tốc về số lượng, nhưng chắc chắn là thời kỳ then chốt để lọc chọn những người có năng lực, chiến lược rõ ràng, và biết tận dụng chính sách đúng lúc.