Malta chuyển đổi sang mô hình nhập tịch theo năng lực: “Mỗi hồ sơ sẽ khác nhau”

Ngày 20/08/2025, Malta chính thức chấm dứt Chính sách Nhập tịch Nhà đầu tư Đặc biệt Malta (MEIN) sau phán quyết của Tòa án Công lý Châu Âu (ECJ). Thay vào đó, chính phủ triển khai khuôn khổ nhập tịch theo năng lực (Citizenship by Merit – CBM), loại bỏ yếu tố thương mại và nhấn mạnh mối liên kết thực sự giữa ứng viên và quốc gia.

Vì sao Malta buộc phải chấm dứt chương trình MEIN và chuyển sang mô hình nhập tịch theo năng lực?

Phán quyết của ECJ vào tháng 4/2025 xác định MEIN đã vi phạm luật EU vì biến thủ tục nhập tịch thành một giao dịch tài chính. Theo đó, các khoản đóng góp cố định hay thanh toán một lần bị coi là thương mại hóa quyền công dân châu Âu.

Bộ trưởng Nội vụ Malta, ông Byron Camilleri, khẳng định rằng chính phủ sẽ loại bỏ hoàn toàn yếu tố ‘mua bán’ trong quy trình, đồng thời mở rộng tiêu chí nhập tịch dựa trên đóng góp thực chất và năng lực cá nhân.

Quy trình thẩm định mới nhiều tầng, đảm bảo minh bạch

Theo ông Eric Major, CEO kiêm Chủ tịch Latitude, mô hình mới giúp Malta đứng vững hơn trước sự giám sát của EU. Quy trình bao gồm:

• Hội đồng chuyên trách: Đánh giá kỹ năng, lý lịch, tiềm năng đóng góp.
• Tham vấn chuyên ngành và phỏng vấn: Bổ sung tính minh bạch.
• Thẩm định toàn diện: Do Cơ quan Cộng đồng Malta thực hiện trước khi trình Bộ trưởng.

Mặc dù Bộ trưởng vẫn giữ quyền quyết định cuối cùng, nhưng quyết định này sẽ dựa trên khung đánh giá nghiêm ngặt. 

Ông Eric Major – CEO kiêm Chủ tịch Latitude, nhấn mạnh: “Đây không phải là việc bán quyền công dân, mà là công nhận những đóng góp có ý nghĩa cho quốc gia. Mỗi hồ sơ sẽ khác nhau.”

Đồng thời, ông Christopher Willis, Giám đốc khu vực Mỹ và Caribe của Latitude, cũng khẳng định: “Không có mức giá cố định cho quyền công dân Malta. Hồ sơ phải chứng minh được kỹ năng, giá trị hay đóng góp phù hợp với lợi ích quốc gia.”

Những loại đóng góp nào được Malta công nhận trong quy định nhập tịch mới?

Khung nhập tịch theo năng lực công nhận các tiêu chí:

• Tạo việc làm trong nước.
• Đóng góp từ thiện.
• Đóng góp công nghệ – được hiểu là thành tựu trong nghiên cứu, đổi mới, khởi nghiệp hoặc ứng dụng thực tế.

Ông Major nhấn mạnh, các khái niệm này không định nghĩa cứng nhắc, mà được diễn giải trong bối cảnh phục vụ lợi ích quốc gia.

Luật sư James Muscat Azzopardi kỳ vọng chính phủ sẽ ban hành hướng dẫn rõ ràng để giảm thiểu tính tùy ý. Trong khi đó, ông Serhan Aysever (Beyond Global Partners) cảnh báo rằng nếu thiếu tiêu chuẩn minh bạch, nguy cơ “hàng hóa hóa” dưới hình thức khác vẫn có thể xảy ra.

Vai trò của các dịch vụ trung gian

Mặc dù Malta loại bỏ các đại lý khỏi quy trình, giới chuyên môn cho rằng dịch vụ trung gian vẫn cần thiết:

• Ứng viên phải có luật sư đại diện để đảm bảo tính chuyên nghiệp, đồng thời xử lý vấn đề pháp lý, thuế và tài sản.
• Theo ông Willis, các chuyên gia không chỉ “trình bày hồ sơ” mà còn phải giúp ứng viên chứng minh giá trị chiến lược cho Malta.
• Ông Aysever nhận định: vai trò trung gian sẽ chuyển từ “giao dịch” sang “tư vấn và hỗ trợ dài hạn”.

Malta khác gì so với Áo trong cách tiếp cận nhập tịch theo năng lực?

Cách tiếp cận của Malta được đặt cạnh khuôn khổ nhập tịch theo năng lực của Áo, dù các chuyên gia đều ghi nhận những khác biệt đáng kể. Ông Christopher Willis mô tả Áo là “tiêu chuẩn vàng cho quyền công dân tự do, dựa trên năng lực và xuất phát từ lợi ích quốc gia”. Trong khi đó, Malta được định vị là “có cấu trúc và dễ tiếp cận hơn, với lộ trình tham gia rõ ràng hơn”.

Ông Serhan Aysever bổ sung rằng: “Mô hình của Malta tập trung vào các đóng góp liên quan đến năng lực kinh tế hoặc từ thiện, với quyền quyết định thuộc Bộ trưởng. Ngược lại, chương trình của Áo yêu cầu các đóng góp mang tính đặc biệt và thường phải được chính phủ phê duyệt trực tiếp, bao gồm cả sự đồng thuận của toàn bộ nội các”. Ông cho rằng, cách tiếp cận của Áo nghiêm ngặt hơn, nhưng đồng thời kém linh hoạt và ít được công khai hơn.

Điều này cho thấy Malta đang xây dựng một hệ thống cân bằng vì vừa giữ được tính minh bạch và khả năng tiếp cận cho ứng viên, vừa đáp ứng chuẩn mực giám sát của EU. Đây là lợi thế giúp Malta định vị khác biệt so với các mô hình khắt khe nhưng khép kín hơn như Áo.

Phần lớn các quốc gia (vùng xanh) có quy định pháp lý cho phép nguyên thủ quốc gia, tòa án tối cao hoặc quốc hội trao quyền công dân mà không yêu cầu điều kiện cư trú hoặc ngôn ngữ, cho những cá nhân được coi là có năng lực, giá trị đặc biệt hoặc để ghi nhận các đóng góp, dịch vụ xuất sắc đối với quốc gia. Con đường nhập tịch này thường chỉ được áp dụng trong những trường hợp hiếm hoi, trên cơ sở từng cá nhân cụ thể và không dựa trên các tiêu chí chi tiết, phổ biến nhất là dành cho vận động viên, nghệ sĩ, nhà công nghiệp hoặc những người có hành động anh hùng nổi bật.

Tác động tới thị trường quốc tịch châu Âu

Nhìn chung, khung nhập tịch theo năng lực của Malta được đánh giá là bước tiến nhằm loại bỏ yếu tố thương mại, nhưng vẫn đặt ra nhiều thách thức về tính minh bạch và mối liên kết thực sự với quốc gia.

Ông Major khẳng định: “Quyên góp một lần rồi rời đi sẽ không còn phù hợp. Ứng viên phải chứng minh hồ sơ, ý tưởng, công việc và cam kết gắn bó lâu dài với Malta.”

Luật sư Muscat Azzopardi cũng nhấn mạnh: “Một khoản đóng góp tiền mặt duy nhất sẽ không đủ điều kiện. Người nộp đơn cần có mối liên hệ chặt chẽ và chân thực với quốc gia.”

Tuy nhiên, ông Aysever cảnh báo rằng EU có thể tiếp tục giám sát và đặt vấn đề về “mối liên kết thực sự” hoặc tiêu chuẩn khách quan trong xét duyệt quốc tịch.

Mô hình nhập tịch theo năng lực của Malta khẳng định quyền công dân gắn liền với giá trị đóng góp thực sự, thay vì chỉ là giao dịch tài chính.

Mô hình nhập tịch theo năng lực của Malta phản ánh nỗ lực cân bằng giữa quyền tự quyết quốc gia và các chuẩn mực pháp lý của EU. Đây là bước đi quan trọng nhằm khẳng định rằng quyền công dân không còn là sản phẩm giao dịch, mà là sự công nhận đóng góp thực sự của cá nhân cho đất nước.

Với sự thay đổi này, quý vị cần chuẩn bị hồ sơ toàn diện, chứng minh năng lực và giá trị chiến lược. Đây cũng là lý do vì sao SI Group luôn đồng hành cùng khách hàng trong việc xây dựng hồ sơ chặt chẽ, minh bạch và sát thực tế, từ khâu tư vấn, chuẩn bị chứng từ cho đến giải trình với cơ quan chức năng.

Liên hệ ngay để đội ngũ chuyên viên SI Group giúp quý vị định vị rõ ràng con đường nhập tịch Malta, đảm bảo tuân thủ khuôn khổ pháp lý mới, đồng thời tối ưu lợi ích và cơ hội định cư tại châu Âu.

🏢: Tầng 44, Bitexco Financial Tower, 02 Hải Triều, P. Sài Gòn, TP. Hồ Chí Minh

🏛️: Tầng 19, Capital Place, 29 Liễu Giai, P. Ngọc Hà, TP. Hà Nội

☎️: (+84)979 355 355

Khám phá thêm về SI Group

Facebook | Zalo | Linkedin | Youtube

>>> XEM THÊM

• Nhập quốc tịch châu Âu có mất quốc tịch Việt Nam không? Góc nhìn pháp lý và chiến lược song tịch cho người Việt
• Malta chính thức hủy bỏ chương trình ‘Hộ chiếu vàng’: Chuyển sang cấp quốc tịch theo đóng góp đặc biệt  
• Kế thừa quốc tịch châu Âu cho con cái: Điều kiện, quy trình và lưu ý quan trọng