Bồ Đào Nha giữ nguyên chính sách ưu tiên cho nhà đầu tư Golden Visa
Tòa án Hiến pháp Bồ Đào Nha vào ngày thứ Sáu đã phán quyết giữ nguyên các đặc quyền dành cho nhóm nhà đầu tư có tiềm lực tài chính, đồng thời bác bỏ một số hạn chế nhập cư rộng hơn trong Luật Người nước ngoài của chính phủ. Theo đó, nhà nước được phép duy trì các quyền đoàn tụ gia đình mở rộng cho người sở hữu Golden Visa, song vẫn phải bảo đảm các quyền hiến định cơ bản cho những cư trú hợp pháp thông thường.
Tòa án đã chặn các quy định dự kiến áp dụng thời gian chờ hai năm đối với hầu hết người nhập cư khi xin đoàn tụ gia đình tại Bồ Đào Nha, cũng như giới hạn phạm vi đoàn tụ chỉ cho vợ/chồng và con chưa thành niên. Theo dự thảo này, người sở hữu thị thực đầu tư và lao động trình độ cao sẽ được miễn trừ, tiếp tục duy trì quyền đoàn tụ ngay lập tức với các thành viên gia đình mở rộng.
Ngay sau phán quyết, Tổng thống Marcelo Rebelo de Sousa đã lập tức phủ quyết dự luật và gửi trả lại Quốc hội. Trước đó một tháng, ông đã yêu cầu Tòa án Hiến pháp xem xét lại, bày tỏ lo ngại về quy trình lập pháp vội vàng và nguy cơ vi phạm các nguyên tắc về bình đẳng, tính tương xứng và bảo đảm pháp lý.
Tác động thực tiễn ngay lập tức
Chính phủ sẽ không thể áp dụng các điều khoản bị bác bỏ, đồng nghĩa với việc luật sẽ quay trở lại khuôn khổ trước khi được sửa đổi. Cơ quan quản lý di trú Bồ Đào Nha (AIMA) sẽ tiếp tục xử lý các hồ sơ xin đoàn tụ gia đình của người sở hữu Golden Visa theo các quy định ưu đãi hiện hành. Các cơ quan chức năng cũng có thể xem xét mở lại các hồ sơ đang chờ xử lý hoặc vừa bị từ chối dựa trên các sửa đổi đã bị bác bỏ.
Các nhà đầu tư chương trình Golden Visa Bồ Đào Nha vẫn tiếp tục được duy trì quyền đoàn tụ cùng gia đình
Người sở hữu Golden Visa tiếp tục duy trì các lợi thế hiện có, bao gồm khả năng đoàn tụ ngay lập tức với các thành viên gia đình mở rộng được liệt kê tại Điều 99 và 100 của Luật Di trú, mà không cần chứng minh việc đã sống chung trước đó tại quốc gia xuất xứ. Những đặc quyền này không chỉ áp dụng cho gia đình hạt nhân mà còn mở rộng tới con trưởng thành, cha mẹ và các thân nhân khác.
Luật sư Sara Sousa Rebolo, đối tác sáng lập của Prime Legal nhận định đây là “một ngày đáng mừng, đặc biệt đối với ngành công nghiệp Di trú Đầu tư tại Bồ Đào Nha,” đồng thời nhấn mạnh rằng tòa án “đã áp dụng luật một cách nghiêm minh và nhìn nhận vượt lên trên những tiêu đề giật gân, mang tính bôi nhọ và thiếu chính xác của truyền thông, vốn ngoại trừ một số hiếm hoi đáng trân trọng thường không phản ánh đúng lợi ích và tiềm năng của chương trình này.”
Lập luận của Tòa Hiến pháp
Trong phán quyết được dịch từ tiếng Bồ Đào Nha, tòa án nhận định có “những lý do hợp pháp, khách quan, đầy đủ và hợp lý để thiết lập sự phân biệt pháp lý đối với nhà đầu tư nhập cư, mà không làm giảm đi phẩm giá của những người nhập cư khác.” Quyết định này củng cố khả năng của Bồ Đào Nha trong việc sử dụng chương trình Golden Visa như một công cụ cạnh tranh để thu hút nguồn vốn nước ngoài, đồng thời đặt ra giới hạn hiến định đối với việc hạn chế quyền đoàn tụ gia đình của cư dân thông thường.
Thủ tướng Luís Montenegro cùng liên minh trung hữu gồm Đảng Dân chủ Xã hội (PSD) và Đảng Nhân dân (CDS-People’s Party) đã thúc đẩy dự luật sửa đổi Luật Người nước ngoài thông qua Quốc hội vào tháng 7, với sự ủng hộ của đảng cực hữu CHEGA, hiện là lực lượng chính trị lớn thứ hai trong Quốc hội sau cuộc bầu cử tháng 5. Các đảng đối lập cánh tả lên án dự luật là vô nhân đạo, trong khi các hiệp hội nhập cư cho rằng chính quyền đã loại bỏ họ khỏi quá trình soạn thảo.
Tòa Hiến pháp phán quyết rằng các hạn chế chung này sẽ vi phạm các bảo đảm hiến pháp đối với gia đình và dẫn tới việc chia cắt các thành viên. Tòa cho rằng các biện pháp này không phù hợp với Điều 36 của Hiến pháp Bồ Đào Nha, điều khoản bảo đảm quyền của cha mẹ được sống cùng con cái và quyền của con cái được sống cùng cha mẹ.
Tòa xác định rằng việc áp dụng chế độ đãi ngộ khác biệt không phải là vấn đề phân tầng phẩm giá dựa trên tài sản của người nhập cư mà phản ánh lợi ích hợp pháp của nhà nước trong phát triển kinh tế. Phán quyết dẫn ra lợi ích công cộng đáng kể trong việc tạo điều kiện thuận lợi cho công dân từ các quốc gia thứ ba nhập cảnh và lưu trú tại Bồ Đào Nha khi họ có ý định đầu tư vào đất nước, đồng thời ghi nhận những lợi ích từ việc tạo ra việc làm mới cho đến việc gia tăng nguồn thu thuế.
Luật sư Rebolo nhấn mạnh rằng tòa án đã công nhận di cư vì mục đích kinh tế gắn liền với lợi ích công cộng, và rằng việc thu hút đầu tư là một thách thức nhưng có thể đạt hiệu quả thông qua chương trình Golden Visa. Bà cũng lưu ý rằng tòa thừa nhận nhà đầu tư Golden Visa và gia đình của họ đóng góp cho nền kinh tế nhiều hơn so với nguồn lực họ sử dụng và rằng các chương trình như vậy có thể giúp một quốc gia đang đối mặt với khó khăn, đặc biệt khi nhiều lĩnh vực trọng yếu có nguy cơ sụp đổ mang tính hệ thống.
Khuôn khổ lập pháp
Phán quyết đưa ra sự phân định rõ ràng giữa mức tối thiểu được Hiến pháp bảo đảm và quyền quyết định lập pháp. Theo đó, chính phủ không được phép giảm quyền đoàn tụ gia đình của bất kỳ cư dân hợp pháp nào xuống dưới ngưỡng tối thiểu do Hiến pháp quy định, nhưng vẫn duy trì quyền hạn rộng rãi trong việc trao thêm quyền lợi ưu đãi cho những nhóm đối tượng nhập cư được ưu tiên. Tòa án nhấn mạnh rằng quyền “tùy nghi” của Quốc hội trong việc thiết kế các chính sách ưu đãi nhằm “tăng sức hấp dẫn của quốc gia” phải hoạt động trong phạm vi giới hạn của Hiến pháp.
Chính phủ Bồ Đào Nha không thể thu hẹp quyền đoàn tụ gia đình của bất kỳ người cư trú hợp pháp nào xuống dưới mức tối thiểu được Hiến pháp bảo đảm.
Đáng chú ý, Luật Người nước ngoài lần này tập trung điều chỉnh các quy định nhập cư chung, thay vì trực tiếp nhắm vào chương trình Golden Visa. Phán quyết của tòa bảo lưu hệ thống phân tầng hiện hành, trong đó người sở hữu thị thực đầu tư được hưởng những lợi thế nhất định, đồng thời ngăn chính phủ hạ thấp các tiêu chuẩn bảo vệ cơ bản đối với cư dân hợp pháp khác xuống dưới yêu cầu của Hiến pháp.
Dự luật bị phủ quyết cũng sẽ hạn chế hơn nữa quyền tiếp cận của công dân từ Cộng đồng các quốc gia nói tiếng Bồ Đào Nha (CPLP), bao gồm Brazil và một số quốc gia châu Phi, trong đó có São Tomé và Príncipe – quốc gia gần đây vừa triển khai chương trình đầu tư nhận quyền công dân. Theo đề xuất, công dân các nước này sẽ phải xin thị thực dài hạn từ quốc gia gốc thay vì được phép chuyển đổi tình trạng từ khách du lịch. Những quy định này cũng nằm trong phạm vi xem xét của Tòa án.
Các bước tiếp theo của Quốc hội
Chính quyền của Thủ tướng Montenegro đã phát tín hiệu sẽ tìm kiếm một “giải pháp pháp lý” vừa tôn trọng phán quyết của Tòa án, vừa duy trì cam kết của chính phủ đối với chính sách “kiểm soát nhập cư”. Quốc hội sẽ cần sửa đổi luật khi họp trở lại vào tháng 9 nhằm giải quyết các vấn đề vi hiến đã được chỉ ra.
Bà Rebolo cho rằng phán quyết này mang lại cho Chính phủ và Quốc hội sự tự tin cần thiết để cải cách chương trình Golden Visa, mở đường cho việc được công nhận ở cấp thể chế và thực hiện các cải thiện có trọng tâm nhằm tối ưu hóa và tăng cường sức hấp dẫn của chương trình. Tuy nhiên, bà cũng cảnh báo rằng cần đặt vấn đề này trong bối cảnh phù hợp về yêu cầu cư trú, không nên tự động đồng nhất với khả năng ưu tiên đặc biệt thông qua con đường rút ngắn tới quyền công dân, do tính nhạy cảm của chủ đề và mối liên hệ chặt chẽ với văn hóa, giá trị, sự hiện diện thực tế và cảm giác gắn bó với quốc gia.
Chính phủ hiện có một số lựa chọn: chấp nhận phán quyết và giữ nguyên các quy định Golden Visa hiện hành, hoặc tìm cách viết lại luật để vừa đáp ứng các yêu cầu về tính hợp hiến, vừa đạt được mục tiêu kiểm soát nhập cư. Tuy nhiên, xét theo lập luận của Tòa án, việc soạn thảo các hạn chế “miễn nhiễm” với rủi ro vi hiến nhưng vẫn tạo ra sự phân tầng sẽ là một thách thức đáng kể.
Như bà Rebolo nhận định, kỹ năng lập pháp đóng vai trò tối quan trọng, và từng câu chữ pháp lý phải được cân nhắc kỹ lưỡng trong khuôn khổ Hiến pháp để bảo vệ các quyền cơ bản. Bà gợi ý rằng chính phủ nên coi phán quyết này là kim chỉ nam cho các quy trình lập pháp đang diễn ra, không phải để thay đổi mục đích cải cách, mà để tinh chỉnh cách thức triển khai.
Về đề xuất sửa đổi luật quốc tịch, trong đó kéo dài yêu cầu cư trú từ 5 năm lên 10 năm, bà Rebolo lưu ý rằng phán quyết của Tòa án Hiến pháp có thể dẫn đến sự điều chỉnh và nhượng bộ nhất định để nhận được sự ủng hộ của Đảng Xã hội (PS) cho một đa số tăng cường. Sự tham gia của PS có thể làm giảm bớt sự cứng rắn của chính phủ trong cải cách quốc tịch.
Hiện tại, các quy định hiện hành vẫn được duy trì. Các đương đơn và người sở hữu Golden Visa có thể yên tâm rằng quyền đoàn tụ gia đình được tăng cường của họ đang được bảo vệ ở cấp độ hiến định, loại bỏ một rào cản lớn từng bao phủ chương trình kể từ khi dự luật được thông qua hồi tháng 7.
Tòa án cũng thừa nhận rằng việc tiếp nhận người nhập cư không đồng nghĩa với chính sách mở cửa biên giới, đồng thời khẳng định rằng phẩm giá bình đẳng không đòi hỏi phải đối xử hoàn toàn giống nhau. Phán quyết kết luận rằng cơ quan lập pháp có thể thiết lập những cân nhắc khác nhau dựa trên một mặt là lợi ích tập thể của Nhà nước, và mặt khác là sự đa dạng khách quan giữa những người nhập cư về những gì họ có thể đóng góp.
Phán quyết cũng làm rõ rằng lao động có tay nghề cao được hưởng sự bảo vệ hiến định tương tự đối với vị thế ưu tiên của họ. Tòa án nhận định rằng những công dân này có thể đóng góp những giá trị và tầm quan trọng to lớn cho sự phát triển của xã hội và nền kinh tế quốc gia, góp phần nâng cao mức sống chung của cộng đồng.
Để được tư vấn lộ trình đầu tư phù hợp theo các cập nhật mới nhất từ Chính phủ Bồ Đào Nha, quý nhà đầu tư vui lòng liên hệ với SI Group – đơn vị đồng hành chiến lược trong các chương trình định cư diện đầu tư toàn cầu.
🏢: Tầng 44, Bitexco Financial Tower, 02 Hải Triều, P. Sài Gòn, TP. Hồ Chí Minh
🏛️: Tầng 19, Capital Place, 29 Liễu Giai, P. Ngọc Hà, TP. Hà Nội
☎️: (+84)979 355 355
Khám phá thêm về SI Group
Facebook | Zalo | Linkedin | Youtube
>>> XEM THÊM:
Để được tư vấn chính xác, nhanh chóng và bảo mật, Quý khách liên hệ trực tiếp Hotline (+84) 979 355 355 hoặc để lại thông tin. Đội ngũ với hơn 20 năm kinh nghiệm của SI Group luôn sẵn sàng để kết nối và tư vấn miễn phí.
